सोमवती अमावास्याः २० वर्षांनंतर अद्भूत योग; वाचा, व्रतकथा व महत्त्व

चातुर्मासातील पहिली अमावास्या सोमवारी आहे. यानंतर मराठी महिन्यात शिवपूजनासाठी सर्वश्रेष्ठ मानल्या गेलेल्या आणि व्रत-वैकल्यांची रेलचेल असणाऱ्या श्रावण महिन्याला सुरुवात होईल. चातुर्मासात सोमवारी अमावास्या येणे हा अद्भूत योग मानला जात आहे. चातुर्मासातील पहिला अमावास्येचा मुहूर्त, व्रतपूजाविधी, महत्त्व आणि मान्यता यांविषयी जाणून घेऊया...

सात्विकतेचा काळ मानल्या जाणारा चातुर्मासाला सुरुवात झाली असून, चातुर्मासातील पहिली अमावास्या सोमवारी आहे. सोमवती अमावास्येला सूर्यग्रहणाएवढे महत्त्व असते, असे मानले जाते. अमावास्या अशुभ असते, असे मानले जाते. मात्र, तसे नाही. अमावास्येला अनन्य साधारण महत्त्व असते आणि त्याचा लाभही होतो. अमावास्येला लक्ष्मी देवीचे नामस्मरण, उपासना आणि आराधना करणे शुभ मानले जाते. चातुर्मासातील ही पहिली अमावास्या आषाढ अमावास्या आहे. यानंतर मराठी महिन्यात शिवपूजनासाठी सर्वश्रेष्ठ मानल्या गेलेल्या आणि व्रत-वैकल्यांची रेलचेल असणाऱ्या श्रावण महिन्याला सुरुवात होईल. उत्तर भारतात श्रावण मासांरभ झाला आहे. त्यामुळे या अमावास्येला अधिक महत्त्व प्राप्त झाले आहे. महाराष्ट्रासह देशाच्या अन्य राज्यांमध्ये मंगळवारपासून श्रावण महिना सुरू होत आहे. चातुर्मासात सोमवारी अमावास्या येणे हा अद्भूत योग मानला जात आहे. यापूर्वी ३१ जुलै २००० रोजी असा योग जुळून आला होता. आषाढी अमावास्येला दीप अमावास्या असेही संबोधले जाते. या अमावास्येला घरात दीप प्रज्ज्वलित करून संपूर्ण घर उजळवून टाकण्याची प्राचीन परंपरा आहे. चातुर्मासातील पहिला अमावास्येचा मुहूर्त, व्रतपूजाविधी, महत्त्व आणि मान्यता यांविषयी जाणून घेऊया...

अमावास्या तिथी सोमवारी सुरू होत असल्यामुळे या अमावास्येला सोमवती अमावास्या, असे म्हटले जाते. सोमवती अमावास्येला महादेव शिवशंकराची उपासना करणे लाभदायक असते, अशी मान्यता आहे. धर्म शास्त्रात सोमवती अमावास्येचे महत्त्व सांगण्यात विशेषत्वाने विषद करण्यात आले आहे. पौराणिक मान्यतेनुसार, सोमवारी अमावास्या सुरू होणे, भाग्यकारक मानले गेले आहे. या दिवशी स्नान, दान आणि पूजाविधीचे वेगळे महत्त्व आहे. महाभारत काळात पांडव वनवासात असताना त्यांना सोमवती अमावास्येचा लाभ कधीही घेता आला नाही, असे सांगितले जाते.

आषाढ महिन्यातील अमावास्या सोमवारी येत असल्यामुळे तिला सोमवती अमावास्या असे संबोधले गेले आहे. श्रावण महिन्यातील शिवपूजन अधिक शुभ आणि पुण्यदायक मानले गेले आहे.

सोमवती अमावास्याः २० जुलै २०२०

अमावास्या आरंभः १९ जुलै २०२० रोजी उत्तर रात्रौ १२ वाजून १० मिनिटे

अमावास्या समाप्तीः २० जुलै २०२० रोजी रात्रौ ११ वाजून ०२ मिनिटे

उत्तर भारतात श्रावण सुरू झाल्यामुळे ही अमावास्या श्रावण अमावास्या म्हणून साजरी केली जाणार आहे. याशिवाय सोमवती अमावास्येदिनी श्रावणातील सोमवार असल्यामुळे याचे महत्त्व दुपटीने वाढले आहे.

सोमवार हा महादेव शिवशंकराच्या पूजनासाठी विशेष मानला जातो. म्हणूनच सोमवती अमावास्येला शंकराचे नामस्मरण, पूजन, भजन करण्याने विशेष पुण्य प्राप्त होते, असे मानले जाते. या दिवशी सूर्य आणि चंद्र ग्रह सरळ रेषेत असतात, अशीही मान्यता आहे. या दिवशी काही जण विशेष व्रत आचरतात. या दिवशी सुवासिनी महिला आपल्या पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी विशेष प्रार्थना, व्रत करतात. सोमवती अमावास्येच्या दिवशी पिंपळाच्या झाडाची पूजा केली जाते. सध्याच्या परिस्थितीत घरीच राहून शिवपूजन करावे. घरातील महादेवावर अभिषेक करावा. शिवपूजन झाल्यानंतर 'ॐ नमः शिवाय' या मंत्राचा १०८ वेळा जप करावा.